İSİM¶
gzip - dosyaları sıkıştırır
gunzip - sıkıştırılmış dosyaları
açar
gzcat - sıkıştırılmış dosyaları standart
çıktıda açar
KULLANIM¶
gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gzcat [ -fhLV ] [ isim ... ]
AÇIKLAMA¶
gzip,
isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv
Kodlamasını (LZ77) kullanarak küçültür.
Mümkün olan bütün dosyaların isimlerinin sonuna
.gz soneki getirilir ama dosyaların sahiplik, erişim ve
düzenlenme zamanları korunur (VMS için öntanımlı
uzantı
-gz, MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari için
z dir). Şayet herhangi bir dosya ismi belirtilmemişse veya
dosya ismi olarak "-" belirtilmişse, standart girdi
sıkıştırılır ve standart çıktıya
gönderilir. Sembolik bağlar, özellikle göz ardı
edilir.
Şayet sıkıştırılmış dosya ismi,
içinde bulunduğu dosya sistemi için çok uzun ise,
gzip bu ismi kısaltır.
gzip, 3 karakterden uzun dosya
ismi bölümlerini kısaltmaya çalışır
(noktalar ile sınırlanmış bölümler). Şayet
isim sadece küçük bölümler içeriyorsa, uzun
kısımlar kısaltılır. Örneğin; dosya
isimleri 14 karakter ile sınırlandırılmış ise,
gzip.msdos.exe, gzi.msd.exe.gz şeklinde
sıkıştırılır. Dosya isimleri için
sınırlandırma olmayan dosya sistemlerinde isimler
kısaltılmaz.
Öntanımlı olarak,
gzip orijinal dosya ismini ve zaman
etiketlerini sıkıştırılmış dosyada da
korur. Bu değerler
-N seçeneği ile birlikte
sıkıştırılmış dosyayı açarken
kullanılır. Bu yöntem, kısaltılmış dosya
isimleri olması durumunda veya bir dosya transferi sonrası zaman
etiketleri korunmamışsa oldukça faydalı olur.
Sıkıştırılmış dosyalar,
gzip -g,
gunzip veya
gzcat kullanılarak orijinal durumlarına
dönüştürülebilir. Şayet
sıkıştırılmış dosya içinde saklanan
orijinal dosya ismi, yeni dosya sistemi için geçerli değilse,
orijinal isimden yeni bir isim uydurulur.
gunzip, .gz, -gz, .z, -z, _z veya .Z ile biten dosyaların ve
doğru sihirli sayı ile başlayan dosyaların isminin
bulunduğu listeyi kendi komut satırına alır ve
uzantıları atılmış halde orijinal durumlarına
dönüştürür. gunzip ayrıca bazı özel
uzantıları da tanır: .tgz ve taz (.tar.gz ve .tar.Z nin
kısaltmaları olarak). Sıkıştırma işlemi
sırasında, dosya isminin kısaltılmasının gerekli
olması durumunda,
gzip .tar uzantısı yerine .tgz
kullanır.
gunzip;
gzip,
zip,
compress,
compress -H veya
pack ile sıkıştırılmış paketleri
açabilir. Girdi biçiminin tespiti otomatik olarak yapılır.
İlk iki biçim için,
gunzip bir 32 bitlik CRC
sınaması yapar.
pack için,
sıkıştırılmamış uzunluğu kontrol eder.
Standart
uncompress biçimi uyum sınamalarına izin
verecek şekilde tasarlanmamıştır. Bununla birlikte,
gunzip bazen bozuk bir .Z dosyasını tespit edebilir. Bir .Z
dosyasını açarken bir hata alırsanız, standart
uncompress komutunun uyarmadığını görüp
de, .Z dosyasının sağlam olduğunu
düşünmeyin. Bunun anlamı, standart
uncompress,
girdiyi kontrol etmez ve çıktı olarak çöp
yığını üretebilir. SCO
sıkıştırmasının
-H biçimi (lzh
sıkıştırma yöntemi) bir CRC ihtiva etmez ama
bazı tutarlılık denetimlerine izin verir.
zip ile sıkıştırılmış dosyalar, sadece
'deflation' yöntemi ile sıkıştırılmış
tek bir üyeye sahip oldukları durumlarda,
gzip ile
açılabilirler. Bu özellik, sadece tar.zip
dosyalarının tar.gz biçimine
dönüştürülebilmesi amacı ile
tasarlanmıştır. İçinde pek çok dosya bulunan zip
dosyalarını
gunzip ile açmak yerine
unzip ile
açın.
gzcat,
gunzip -c ile aynıdır. (
gzcat'in gzip
ailesi ile gelen komutunun asıl ismi
zcat dır.
zcat
ise aslında
compress ailesine aittir. Bu bakımdan,
compress kurulu sistemlerde komut,
gzcat şeklinde
bulunabilir.)
gzcat, ya komut satırındaki dosya listesini ya
da standart girdideki dosyaları açar ve açılmış
veriyi standart çıktıya yazar.
gzcat, sonu .gz ile
bitsin ya da bitmesin, doğru sihirli numaraya sahip dosyaları
açar.
gzip,
zip ve
PKZIP'de kullanılan Lempel-Ziv
algoritmasını kullanır. Elde edilen
sıkıştırma, dosyanın boyutuna ve genel altdizgelerin
dağılımına bağlıdır. (*Ç.N.:
gzip ingilizce metinler için iyi sonuç verir.
Türkçe metinlerin sıkıştırılmasında
bzip2 bariz şekilde daha iyi sıkıştırır.)
Sıkıştırma, LZW (
compress'de kullanılan),
Huffman kodu (
pack'de kullanılan) veya
compact'daki
uyarlanmış Huffman kodu ile yapılandan daha iyi sonuç
verir.
Sıkıştırma işlemi,
sıkıştırılmış dosya orjinalinden
büyük olsa bile, gerçekleştirilir. Bu durum için en
kötü senaryo:
gzip dosya başlığı
için fazladan bir kaç bayt, her 32K blok için 5 bayt veya
büyük dosyalar için %0.015 oranında boyut
artışıdır. Gerçekte kullanılan disk
bloklarının sayısı asla artmaz.
gzip,
sıkıştırma veya açma işlemi esnasında,
dosya iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
SEÇENEKLER¶
- -a, --ascii
- Ascii metin kipi: satır sonlarını yerel
ayarlara göre dönüştürür. Bu seçenek,
sadece Unix dışı birkaç sistemde desteklenir.
Örneğin MSDOS'da sıkıştırma esnasında
CRLF'ler LF'ye çevrilir ve açma işleminde LF'ler CRLF'ye
dönüştürülür.
- -c, --stdout, --to-stdout
- Standart çıktıya yazar, orjinal
dosyaları değiştirmeden muhafaza eder. Şayet
çeşitli girdi dosyaları mevcut ise, çıktı,
sıkıştırılmış bağımsız
olarak sıkıştırılmış üyelerden
oluşur. Daha iyi sıkıştırma elde etmek için,
bütün girdi dosyalarını sıkıştırma
işleminden önce birleştirin.
- -d, --decompress, --uncompress
- Sıkıştırılmış
dosyayı açar.
- -f, --force
- Dosyanın çoklu bağlara sahip olduğu
durumlarda veya benzer dosyanın sistemde var olması durumunda ya
da sıkıştırılmış verinin bir
terminalden okunması/yazılması durumunda bile
sıkıştırma/açma işleminin
yapılmasını sağlar. Şayet girdi bilgisi
gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve
ayrıca --stdout seçeneği belirtilmişse, girdi
dosyasını hiç değiştirmeden standart
çıktıya kopyalar: gzcat'in, cat gibi
davranmasına izin verir. Şayet -f verilmemiş ve
gzip artalanda çalışmıyorsa, varolan
dosyanın üzerine yazılıp
yazılmayacağını kullanıcıya sorar.
- -h, --help
- Yardım konularını görüntüler
ve çıkar.
- -l, --list
- Sıkıştırılmış her bir
dosya için aşağıdaki bölümleri listeler:
compressed size: sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio: sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi
-
Açılmış boyut, .Z dosyaları gibi gzip
biçiminde olmayan sıkıştırılmış
dosyalar için -1 olarak verilir. Bu tür bir dosyanın
açılmış boyutunu bulmak için şunu
kullanabilirsiniz:
-
--verbose seçeneği ile birlikte kullanılırsa,
aşağıdaki bölümler de gösterilir:
method: sıkıştırma yöntemi
crc: sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC'si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası
-
Desteklenen sıkıştırma yöntemleri: deflate,
compress, lzh (SCO compress -H) ve pack'dir. gzip biçiminde
olmayan bir dosya için crc, ffffffff şeklinde belirtilir.
--name seçeneği ile
sıkıştırılmış dosya içinde
eğer varsa, sıkıştırılmamış dosya
ismi, tarih ve zaman saklanır.
--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen boyutlar
olmadıkça bütün dosyalar için toplam boyut ve
sıkıştırma oranı görüntülenir.
--quiet seçeneği ile, başlık ve toplam
satırları görüntülenmez.
- -L, --license
- gzip lisansını görüntüler
ve çıkar.
- -n, --no-name
- Sıkıştırırken, orjinal dosya
adını ve tarih damgasını kaydetmez. (İsmin
kırpılması gerektiğinde, orjinal isim her zaman
kaydedilir.) Açarken, orjinal ismi (sadece
sıkıştırma sonekini kaldırır) ve orjinal
tarih damgasını eski haline getirmez
(sıkıştırılmış dosyadan kopyalar). Bu
seçenek açma işlemi için
öntanımlıdır.
- -N, --name
- Sıkıştırırken dosya
adını ve zaman damgasını kaydeder; bu seçenek
sıkıştırma için öntanımlıdır.
Açarken, varsa, orjinal dosya adı ve zaman damgasını
eski haline getirir. Dosya ismi için sınırlama uygulayan
sistemler veya bir dosya aktarımı sonucu zaman
damgasının kaybolduğu durumlar için oldukça
kullanışlı bir seçenektir.
- -q, --quiet
- Bütün uyarılar engellenir.
- -r, --recursive
- Dizinin alt dizinlerini de ardışık olarak
dolaşır. Şayet komut satırından belirtilen bir
dosya ismi bir dizin ise, gzip bu dizinin içine girer ve orada
bulunan bütün dosyaları sıkıştır (veya
gunzip'in kullanıldığı durumlara açar).
- -S .sonek, --suffix .sonek
- .gz soneki yerine .sonek sonekini
kullanır. Herhangi bir sonek belirtilebilir. Dosyaları
başka bir sisteme taşımak gibi bir niyetiniz varsa,
karışıklığa sebep olmamak adına, .z ve .gz
dışınaki soneklerden kaçının. Sonek
bulunmadığı durumlarda, gunzip bütün
dosyaları soneksiz açmaya kalkar:
gunzip -S "" * (MSDOS için *.*)
-
gzip'in eski sürümleri .z sonekini kullanmaktaydı ama
pack(1) ile bir karışıklığa sebebiyet
vermemek için bundan vazgeçildi.
- -t, --test
- Sıkıştırılmış
dosyanın bütünlüğünü sınar.
- -v, --verbose
- Ayrıntı kipi.
Sıkıştırılan veya açılan her bir dosya
için isim ve sıkıştırma oranını
gösterir.
- -V, --version
- Sürüm numarasını ve derleme
seçeneklerini gösterir ve çıkar.
- -#, --fast, --best
- Sıkıştırma hızını
ayarlamayı sağlar. -1 ile -9 arasında
değişen değerler alır. -1 (--fast) ile
en hızlı yöntemle en az sıkıştırma,
-9 ( --best) ile en yavaş yöntemle en yüksek
sıkıştırma yapılır. Öntanımlı
değer -6 dır (hız ve sıkıştırmanın
her ikisininde olabildiğince yüksek olduğu durum).
GELİŞMİŞ KULLANIM¶
Çoklu sıkıştırılmış dosyalar
birleştirilebilir. Bu durumda,
gunzip bütün üyeleri
tek seferde açacaktır. Örneğin:
gzip -c dosya1 > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz
Daha sonra bu komut verilirse:
gunzip -c foo
Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta eşdeğerdir:
cat dosya1 dosya2
Bir .gz dosyasının bozulması durumunda diğer dosyayı
kurtarmak mümkün olabilir (şayet hasarlı üye
çıkarılırsa). Bununla birlikte, bütün
üyeleri tek seferde sıkıştırarak daha iyi
sıkıştırma sağlayabilirsiniz:
cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz
Bu, aşağıdaki yöntemden daha iyi
sıkıştırma sağlar.
gzip -c dosya1 dosya2 > foo.gz
Şayet birleşik dosyaları daha iyi bir
sıkıştırma için tekrar
sıkıştırmak isterseniz:
gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz
Şayet sıkıştırılmış bir dosya
çeşitli üyeler içeriyorsa,
--list
seçeneği ile bildirilen açılmış boyut ve CRC
raporu sadece son üye için verilir. Diğerlerini kapsamaz.
Şayet bütün üyelerin açılmış boyutuna
ihtiyacınız varsa:
gzip -cd dosya.gz | wc -c
Çoklu dosyalar ile tek bir arşiv oluşturmak istiyorsanız ve
daha sonra bu dosyaları birbirinden bağımsız olarak
açılabilmesini istiyorsanız,
tar veya
zip gibi
bir arşivleyici kullanın. GNU
tar yazılımı
gzip'i başlatmak için
-z seçeneğine
sahiptir.
gzip,
tar uygulamasına tamamlayıcı
olarak geliştirilmiştir, onun yerini alacak bir uygulama
değildir.
ORTAM DEĞİŞKENLERݶ
GZIP ortam değişkeni,
gzip uygulaması için
öntanımlı birkaç değer ihtiva eder. Bu değerler
önce yorumlanır ve daha sonra komut satırından belirtilen
parametreler tarafından değiştirilebilirler. Örneğin:
sh için: GZIP="-8v --name"; export GZIP
csh için: setenv GZIP "-8v --name"
MSDOSiçin: set GZIP=-8v --name
Vax/VMS'de ortam değişkeninin adı karışıklık
yaratmamak için GZIP_OPT olarak geçer.
İLGİLİ BELGELER¶
compact(1),
compress(1),
gzexe(1),
pack(1),
unzip(1),
zcmp(1),
zforce(1),
zip(1),
zmore(1),
znew(1).
gzip dosya biçimi P. Deutsch içinde GZIP dosya biçimi
belirtimi sürüm 4.3 olarak Internet RFC 1952'de (Mayıs 1996)
belirtilmiştir ve <
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1952.txt>
adresinde bulunabilir.
zip biçimi ise P. Deutsch içinde
DEFLATE sıkıştırılmış veri biçimi
belirtimi sürüm 1.3 olarak Internet RFC 1951'de (Mayıs 1996)
belirtilmiştir ve <
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1951.txt>
adresinde bulunabilir.
ÇIKIŞ DURUMU VE HATA İLETİLERݶ
Çıkış durumu normalde 0 dır, hata oluşması
durumunda 1 döner, uyarı oluşması durumunda 2 döner.
- Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
- Komut satırında geçersiz seçenekler
tanımlandı.
- dosyaismi: not in gzip format
- gunzip'e argüman olarak verilen dosya,
sıkıştırılmış bir dosya değil.
- dosyaismi: Corrupt input. Use zcat to recover some
data.
- Sıkıştırılmış dosya
zarar görmüş. Hatanın verildiği noktaya kadar
olan kısım şu şekilde kurtarılabilir:
zcat dosyaismi > kurtarılan
-
- dosyaismi: compressed with xx bits, can only
handle yy bits
- Dosya (LZW kullanılarak) bu makinedeki açma
programının işleyebileceği bitlerden daha
fazlasını kullanabilen bir uygulama ile
sıkıştırılmış. Dosyayı gzip
ile tekrar sıkıştırın. Hem daha iyi
sıkıştırma sağlar, hem de daha az bellek
kullanır.
- dosyaismi: already has .gz suffix -- no change
- Belirtilen dosyanın zaten
sıkıştırılmış olduğu kabul
ediliyor. Dosyayı tekrar isimlendirin ve tekrar deneyin.
- dosyaismi already exists; do you wish to overwrite
(y or n)?
- Mevcut dosyasının değiştirilmesini
istiyorsanız "y" tuşuna basın,
istemiyorsanız "n" ye basın.
- gunzip: corrupt input
- Bir SIGSEGV çelişkisi saptandı. Girdi
dosyası bozuk olabilir.
- xx.x% Percentage of the input saved by
compression.
- Sıkıştırma tarafından
kaydedilmiş girdinin yüzdesi (sadece -v ve -l ile
alakalıdır).
- -- not a regular file or directory: ignored
- Girdi dosyası normal bir dosya veya dizin değil
ise (örneğin, bir sembolik bağ, soket, FIFO veya aygıt
dosyası olabilir), dokunulmaz.
- -- has xx other links: unchanged
- Girdi dosyası bağlara sahiptir; dokunulmadan
geçildi. Daha fazla bilgi için ln(1)'e bakınız.
Çok sayıda bağa sahip dosyaları
sıkıştırmak için -f seçeneğini
kullanınız.
YETERSİZLİKLER¶
Sıkıştırılmış veriyi bir teybe yazarken,
genellikle, çıktıyı blok sınırına kadar
sıfırlarla doldurmak gerekebilir. Veri okunduğu ve
bütün blok
gunzip'e açılmak üzere
gönderildiği zaman,
gunzip
sıkıştırılmış verinin ardında fazladan
çöplük izi bulur ve öntanımlı olarak bir
uyarı verir. Bu iletiyi atlamak için
--quiet
seçeneğini kullanmanız gerekir. Bu seçenek GZIP ortam
değişkeni vasıtası ile ayarlanabilir:
sh için: GZIP="-q" tar -xfz --block-compress /dev/rst0
csh için: (setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0
Yukarıdaki örnekte,
gzip, GNU
tar uygulaması
tarafından, belirtilen
-z seçeneği ile
çalıştırılır. Teypler üzerinde okuma ve
yazma için aynı boyda bloklar ayrılmış
olduğundan emin olun (
tar'ın
-b seçeneği
ile). Bu örnek sizin
tar uygulamasının GNU
sürümünü kullandığınız kabul ederek
verilmiştir.
YAZILIM HATALARI¶
gzip biçimi, modulo 2^32 girdi boyutuna göre davranır, bu
nedenle
--list seçeneği, 4 GB veya daha büyük
dosyakarın sıkıştırılmamış boyunu ve
sıkıştırma oranını yanlış raporlar.
Daha büyük dosyaların gerçek boyutlarını tespit
etmek için aşağıdaki komutu kullanarak bu sorunun
çevresinden dolanabilirsiniz:
zcat dosya.gz | wc -c
Şayet sıkıştırılmış dosya
araştırılamayan bir ortam üzerinde ise,
--list
seçeneği boyut olarak -1 ve crc olarak ffffffff
döndürür.
Bazı çok istisnai durumlarda,
--best seçeneği
öntanımlı seviye
-6'dan daha kötü bir
sıkıştırma uygular. Bazı son derece gereksiz
dosyalarda,
compress,
gzip'den daha iyi
sıkıştırma sağlar.
TELİF HAKKI¶
Telif Hakkı © 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1992, 1993 Jean-loup Gailly
Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual
provided the copyright notice and this permission notice are preserved on all
copies.
Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual
under the conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting
derived work is distributed under the terms of a permission notice identical
to this one.
Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into
another language, under the above conditions for modified versions, except
that this permission notice may be stated in a translation approved by the
Foundation.
ÇEVİREN¶
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Ocak 2004