İSİM¶
gzip - dosyaları sıkıştırır
gunzip - sıkıştırılmış
dosyaları açar
gzcat - sıkıştırılmış
dosyaları standart çıktıda açar
KULLANIM¶
gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gzcat [ -fhLV ] [ isim ... ]
AÇIKLAMA¶
gzip,
isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv
Kodlamasını (LZ77) kullanarak
küçültür. Mümkün olan
bütün dosyaların isimlerinin sonuna
.gz soneki
getirilir ama dosyaların sahiplik, erişim ve düzenlenme
zamanları korunur (VMS için öntanımlı
uzantı
-gz, MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari için
z dir). Şayet herhangi bir dosya ismi belirtilmemişse
veya dosya ismi olarak "-" belirtilmişse, standart girdi
sıkıştırılır ve standart
çıktıya gönderilir. Sembolik bağlar,
özellikle göz ardı edilir.
Şayet sıkıştırılmış
dosya ismi, içinde bulunduğu dosya sistemi için
çok uzun ise,
gzip bu ismi kısaltır.
gzip,
3 karakterden uzun dosya ismi bölümlerini kısaltmaya
çalışır (noktalar ile
sınırlanmış bölümler). Şayet
isim sadece küçük bölümler
içeriyorsa, uzun kısımlar
kısaltılır. Örneğin; dosya isimleri 14
karakter ile sınırlandırılmış ise,
gzip.msdos.exe, gzi.msd.exe.gz şeklinde
sıkıştırılır. Dosya isimleri
için sınırlandırma olmayan dosya sistemlerinde
isimler kısaltılmaz.
Öntanımlı olarak,
gzip orijinal dosya ismini ve
zaman etiketlerini
sıkıştırılmış dosyada da
korur. Bu değerler
-N seçeneği ile birlikte
sıkıştırılmış dosyayı
açarken kullanılır. Bu yöntem,
kısaltılmış dosya isimleri olması durumunda
veya bir dosya transferi sonrası zaman etiketleri
korunmamışsa oldukça faydalı olur.
Sıkıştırılmış dosyalar,
gzip
-g,
gunzip veya
gzcat kullanılarak orijinal
durumlarına dönüştürülebilir.
Şayet sıkıştırılmış
dosya içinde saklanan orijinal dosya ismi, yeni dosya sistemi
için geçerli değilse, orijinal isimden yeni bir isim
uydurulur.
gunzip, .gz, -gz, .z, -z, _z veya .Z ile biten dosyaların ve
doğru sihirli sayı ile başlayan dosyaların isminin
bulunduğu listeyi kendi komut satırına alır ve
uzantıları atılmış halde orijinal
durumlarına dönüştürür. gunzip
ayrıca bazı özel uzantıları da
tanır: .tgz ve taz (.tar.gz ve .tar.Z nin kısaltmaları
olarak). Sıkıştırma işlemi
sırasında, dosya isminin
kısaltılmasının gerekli olması durumunda,
gzip .tar uzantısı yerine .tgz kullanır.
gunzip;
gzip,
zip,
compress,
compress -H veya
pack ile sıkıştırılmış
paketleri açabilir. Girdi biçiminin tespiti otomatik olarak
yapılır. İlk iki biçim için,
gunzip
bir 32 bitlik CRC sınaması yapar.
pack için,
sıkıştırılmamış
uzunluğu kontrol eder. Standart
uncompress biçimi uyum
sınamalarına izin verecek şekilde
tasarlanmamıştır. Bununla birlikte,
gunzip bazen
bozuk bir .Z dosyasını tespit edebilir. Bir .Z
dosyasını açarken bir hata alırsanız,
standart
uncompress komutunun uyarmadığını
görüp de, .Z dosyasının sağlam
olduğunu düşünmeyin. Bunun anlamı, standart
uncompress, girdiyi kontrol etmez ve çıktı olarak
çöp yığını üretebilir. SCO
sıkıştırmasının
-H
biçimi (lzh sıkıştırma yöntemi) bir
CRC ihtiva etmez ama bazı tutarlılık denetimlerine izin
verir.
zip ile sıkıştırılmış
dosyalar, sadece 'deflation' yöntemi ile
sıkıştırılmış tek bir
üyeye sahip oldukları durumlarda,
gzip ile
açılabilirler. Bu özellik, sadece tar.zip
dosyalarının tar.gz biçimine
dönüştürülebilmesi amacı ile
tasarlanmıştır. İçinde pek çok dosya
bulunan zip dosyalarını
gunzip ile açmak yerine
unzip ile açın.
gzcat,
gunzip -c ile aynıdır. (
gzcat'in gzip
ailesi ile gelen komutunun asıl ismi
zcat dır.
zcat ise aslında
compress ailesine aittir. Bu
bakımdan,
compress kurulu sistemlerde komut,
gzcat
şeklinde bulunabilir.)
gzcat, ya komut satırındaki
dosya listesini ya da standart girdideki dosyaları açar ve
açılmış veriyi standart
çıktıya yazar.
gzcat, sonu .gz ile bitsin ya da
bitmesin, doğru sihirli numaraya sahip dosyaları açar.
gzip,
zip ve
PKZIP'de kullanılan Lempel-Ziv
algoritmasını kullanır. Elde edilen
sıkıştırma, dosyanın boyutuna ve genel
altdizgelerin dağılımına
bağlıdır. (*Ç.N.:
gzip ingilizce metinler
için iyi sonuç verir. Türkçe metinlerin
sıkıştırılmasında
bzip2 bariz
şekilde daha iyi sıkıştırır.)
Sıkıştırma, LZW (
compress'de
kullanılan), Huffman kodu (
pack'de kullanılan) veya
compact'daki uyarlanmış Huffman kodu ile
yapılandan daha iyi sonuç verir.
Sıkıştırma işlemi,
sıkıştırılmış dosya
orjinalinden büyük olsa bile, gerçekleştirilir. Bu
durum için en kötü senaryo:
gzip dosya
başlığı için fazladan bir kaç bayt,
her 32K blok için 5 bayt veya büyük dosyalar için
%0.015 oranında boyut artışıdır.
Gerçekte kullanılan disk bloklarının
sayısı asla artmaz.
gzip,
sıkıştırma veya açma işlemi
esnasında, dosya iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
SEÇENEKLER¶
- -a, --ascii
- Ascii metin kipi: satır sonlarını yerel ayarlara
göre dönüştürür. Bu
seçenek, sadece Unix dışı birkaç
sistemde desteklenir. Örneğin MSDOS'da
sıkıştırma esnasında CRLF'ler LF'ye
çevrilir ve açma işleminde LF'ler CRLF'ye
dönüştürülür.
- -c, --stdout, --to-stdout
- Standart çıktıya yazar, orjinal dosyaları
değiştirmeden muhafaza eder. Şayet
çeşitli girdi dosyaları mevcut ise,
çıktı,
sıkıştırılmış
bağımsız olarak
sıkıştırılmış
üyelerden oluşur. Daha iyi
sıkıştırma elde etmek için,
bütün girdi dosyalarını
sıkıştırma işleminden önce
birleştirin.
- -d, --decompress, --uncompress
- Sıkıştırılmış
dosyayı açar.
- -f, --force
- Dosyanın çoklu bağlara sahip olduğu durumlarda
veya benzer dosyanın sistemde var olması durumunda ya da
sıkıştırılmış verinin bir
terminalden okunması/yazılması durumunda bile
sıkıştırma/açma işleminin
yapılmasını sağlar. Şayet girdi bilgisi
gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve
ayrıca --stdout seçeneği belirtilmişse,
girdi dosyasını hiç değiştirmeden
standart çıktıya kopyalar: gzcat'in,
cat gibi davranmasına izin verir. Şayet -f
verilmemiş ve gzip artalanda
çalışmıyorsa, varolan dosyanın
üzerine yazılıp
yazılmayacağını kullanıcıya
sorar.
- -h, --help
- Yardım konularını görüntüler ve
çıkar.
- -l, --list
- Sıkıştırılmış her bir
dosya için aşağıdaki bölümleri
listeler:
compressed size: sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio: sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi
-
Açılmış boyut, .Z dosyaları gibi gzip
biçiminde olmayan
sıkıştırılmış dosyalar
için -1 olarak verilir. Bu tür bir dosyanın
açılmış boyutunu bulmak için
şunu kullanabilirsiniz:
-
--verbose seçeneği ile birlikte
kullanılırsa, aşağıdaki
bölümler de gösterilir:
method: sıkıştırma yöntemi
crc: sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC'si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası
-
Desteklenen sıkıştırma yöntemleri:
deflate, compress, lzh (SCO compress -H) ve pack'dir. gzip
biçiminde olmayan bir dosya için crc, ffffffff
şeklinde belirtilir.
--name seçeneği ile
sıkıştırılmış dosya
içinde eğer varsa,
sıkıştırılmamış dosya
ismi, tarih ve zaman saklanır.
--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen
boyutlar olmadıkça bütün dosyalar için
toplam boyut ve sıkıştırma oranı
görüntülenir. --quiet seçeneği
ile, başlık ve toplam satırları
görüntülenmez.
- -L, --license
- gzip lisansını görüntüler ve
çıkar.
- -n, --no-name
- Sıkıştırırken, orjinal dosya
adını ve tarih damgasını kaydetmez.
(İsmin kırpılması gerektiğinde, orjinal
isim her zaman kaydedilir.) Açarken, orjinal ismi (sadece
sıkıştırma sonekini kaldırır) ve
orjinal tarih damgasını eski haline getirmez
(sıkıştırılmış dosyadan
kopyalar). Bu seçenek açma işlemi için
öntanımlıdır.
- -N, --name
- Sıkıştırırken dosya adını
ve zaman damgasını kaydeder; bu seçenek
sıkıştırma için
öntanımlıdır. Açarken, varsa, orjinal
dosya adı ve zaman damgasını eski haline getirir.
Dosya ismi için sınırlama uygulayan sistemler veya
bir dosya aktarımı sonucu zaman damgasının
kaybolduğu durumlar için oldukça
kullanışlı bir seçenektir.
- -q, --quiet
- Bütün uyarılar engellenir.
- -r, --recursive
- Dizinin alt dizinlerini de ardışık olarak
dolaşır. Şayet komut satırından
belirtilen bir dosya ismi bir dizin ise, gzip bu dizinin
içine girer ve orada bulunan bütün dosyaları
sıkıştır (veya gunzip'in
kullanıldığı durumlara açar).
- -S .sonek, --suffix .sonek
- .gz soneki yerine .sonek sonekini kullanır. Herhangi
bir sonek belirtilebilir. Dosyaları başka bir sisteme
taşımak gibi bir niyetiniz varsa,
karışıklığa sebep olmamak adına,
.z ve .gz dışınaki soneklerden
kaçının. Sonek bulunmadığı
durumlarda, gunzip bütün dosyaları soneksiz
açmaya kalkar:
gunzip -S "" * (MSDOS için *.*)
-
gzip'in eski sürümleri .z sonekini
kullanmaktaydı ama pack(1) ile bir
karışıklığa sebebiyet vermemek
için bundan vazgeçildi.
- -t, --test
- Sıkıştırılmış
dosyanın bütünlüğünü
sınar.
- -v, --verbose
- Ayrıntı kipi.
Sıkıştırılan veya açılan
her bir dosya için isim ve sıkıştırma
oranını gösterir.
- -V, --version
- Sürüm numarasını ve derleme
seçeneklerini gösterir ve çıkar.
- -#, --fast, --best
- Sıkıştırma hızını
ayarlamayı sağlar. -1 ile -9 arasında
değişen değerler alır. -1
(--fast) ile en hızlı yöntemle en az
sıkıştırma, -9 (--best) ile en
yavaş yöntemle en yüksek
sıkıştırma yapılır.
Öntanımlı değer -6 dır (hız ve
sıkıştırmanın her ikisininde
olabildiğince yüksek olduğu durum).
GELİŞMİŞ KULLANIM¶
Çoklu sıkıştırılmış
dosyalar birleştirilebilir. Bu durumda,
gunzip
bütün üyeleri tek seferde açacaktır.
Örneğin:
gzip -c dosya1 > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz
Daha sonra bu komut verilirse:
gunzip -c foo
Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta
eşdeğerdir:
cat dosya1 dosya2
Bir .gz dosyasının bozulması durumunda diğer
dosyayı kurtarmak mümkün olabilir (şayet
hasarlı üye çıkarılırsa). Bununla
birlikte, bütün üyeleri tek seferde
sıkıştırarak daha iyi
sıkıştırma sağlayabilirsiniz:
cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz
Bu, aşağıdaki yöntemden daha iyi
sıkıştırma sağlar.
gzip -c dosya1 dosya2 > foo.gz
Şayet birleşik dosyaları daha iyi bir
sıkıştırma için tekrar
sıkıştırmak isterseniz:
gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz
Şayet sıkıştırılmış bir
dosya çeşitli üyeler içeriyorsa,
--list
seçeneği ile bildirilen açılmış
boyut ve CRC raporu sadece son üye için verilir.
Diğerlerini kapsamaz. Şayet bütün üyelerin
açılmış boyutuna ihtiyacınız varsa:
gzip -cd dosya.gz | wc -c
Çoklu dosyalar ile tek bir arşiv oluşturmak
istiyorsanız ve daha sonra bu dosyaları birbirinden
bağımsız olarak açılabilmesini
istiyorsanız,
tar veya
zip gibi bir arşivleyici
kullanın. GNU
tar yazılımı
gzip'i
başlatmak için
-z seçeneğine sahiptir.
gzip,
tar uygulamasına tamamlayıcı olarak
geliştirilmiştir, onun yerini alacak bir uygulama
değildir.
ORTAM DEĞİŞKENLERݶ
GZIP ortam değişkeni,
gzip uygulaması için
öntanımlı birkaç değer ihtiva eder. Bu
değerler önce yorumlanır ve daha sonra komut
satırından belirtilen parametreler tarafından
değiştirilebilirler. Örneğin:
sh için: GZIP="-8v --name"; export GZIP
csh için: setenv GZIP "-8v --name"
MSDOSiçin: set GZIP=-8v --name
Vax/VMS'de ortam değişkeninin adı
karışıklık yaratmamak için GZIP_OPT olarak
geçer.
İLGİLİ BELGELER¶
compact(1),
compress(1),
gzexe(1),
pack(1),
unzip(1),
zcmp(1),
zforce(1),
zip(1),
zmore(1),
znew(1).
gzip dosya biçimi P. Deutsch içinde GZIP dosya
biçimi belirtimi sürüm 4.3 olarak Internet RFC 1952'de
(Mayıs 1996) belirtilmiştir ve
<
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1952.txt> adresinde bulunabilir.
zip biçimi ise P. Deutsch içinde DEFLATE
sıkıştırılmış veri
biçimi belirtimi sürüm 1.3 olarak Internet RFC 1951'de
(Mayıs 1996) belirtilmiştir ve
<
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1951.txt> adresinde bulunabilir.
ÇIKIŞ DURUMU VE HATA İLETİLERݶ
Çıkış durumu normalde 0 dır, hata
oluşması durumunda 1 döner, uyarı
oluşması durumunda 2 döner.
- Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
- Komut satırında geçersiz seçenekler
tanımlandı.
- dosyaismi: not in gzip format
- gunzip'e argüman olarak verilen dosya,
sıkıştırılmış bir dosya
değil.
- dosyaismi: Corrupt input. Use zcat to recover some data.
- Sıkıştırılmış dosya zarar
görmüş. Hatanın verildiği noktaya kadar
olan kısım şu şekilde kurtarılabilir:
zcat dosyaismi > kurtarılan
-
- dosyaismi: compressed with xx bits, can only handle
yy bits
- Dosya (LZW kullanılarak) bu makinedeki açma
programının işleyebileceği bitlerden daha
fazlasını kullanabilen bir uygulama ile
sıkıştırılmış.
Dosyayı gzip ile tekrar
sıkıştırın. Hem daha iyi
sıkıştırma sağlar, hem de daha az
bellek kullanır.
- dosyaismi: already has .gz suffix -- no change
- Belirtilen dosyanın zaten
sıkıştırılmış
olduğu kabul ediliyor. Dosyayı tekrar isimlendirin ve tekrar
deneyin.
- dosyaismi already exists; do you wish to overwrite (y or n)?
- Mevcut dosyasının değiştirilmesini
istiyorsanız "y" tuşuna basın,
istemiyorsanız "n" ye basın.
- gunzip: corrupt input
- Bir SIGSEGV çelişkisi saptandı. Girdi dosyası
bozuk olabilir.
- xx.x% Percentage of the input saved by compression.
- Sıkıştırma tarafından
kaydedilmiş girdinin yüzdesi (sadece -v ve -l
ile alakalıdır).
- -- not a regular file or directory: ignored
- Girdi dosyası normal bir dosya veya dizin değil ise
(örneğin, bir sembolik bağ, soket, FIFO veya
aygıt dosyası olabilir), dokunulmaz.
- -- has xx other links: unchanged
- Girdi dosyası bağlara sahiptir; dokunulmadan geçildi.
Daha fazla bilgi için ln(1)'e bakınız.
Çok sayıda bağa sahip dosyaları
sıkıştırmak için -f
seçeneğini kullanınız.
YETERSİZLİKLER¶
Sıkıştırılmış veriyi bir teybe
yazarken, genellikle, çıktıyı blok
sınırına kadar sıfırlarla doldurmak
gerekebilir. Veri okunduğu ve bütün blok
gunzip'e
açılmak üzere gönderildiği zaman,
gunzip sıkıştırılmış
verinin ardında fazladan çöplük izi bulur ve
öntanımlı olarak bir uyarı verir. Bu iletiyi
atlamak için
--quiet seçeneğini kullanmanız
gerekir. Bu seçenek GZIP ortam değişkeni
vasıtası ile ayarlanabilir:
sh için: GZIP="-q" tar -xfz --block-compress /dev/rst0
csh için: (setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0
Yukarıdaki örnekte,
gzip, GNU
tar uygulaması
tarafından, belirtilen
-z seçeneği ile
çalıştırılır. Teypler
üzerinde okuma ve yazma için aynı boyda bloklar
ayrılmış olduğundan emin olun (
tar'ın
-b seçeneği ile). Bu örnek
sizin
tar uygulamasının GNU
sürümünü kullandığınız
kabul ederek verilmiştir.
YAZILIM HATALARI¶
gzip biçimi, modulo 2^32 girdi boyutuna göre
davranır, bu nedenle
--list seçeneği, 4 GB veya
daha büyük dosyakarın
sıkıştırılmamış boyunu ve
sıkıştırma oranını
yanlış raporlar. Daha büyük dosyaların
gerçek boyutlarını tespit etmek için
aşağıdaki komutu kullanarak bu sorunun çevresinden
dolanabilirsiniz:
zcat dosya.gz | wc -c
Şayet sıkıştırılmış
dosya araştırılamayan bir ortam üzerinde ise,
--list seçeneği boyut olarak -1 ve crc olarak ffffffff
döndürür.
Bazı çok istisnai durumlarda,
--best seçeneği
öntanımlı seviye
-6'dan daha kötü
bir sıkıştırma uygular. Bazı son derece
gereksiz dosyalarda,
compress,
gzip'den daha iyi
sıkıştırma sağlar.
TELİF HAKKI¶
Telif Hakkı © 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1992, 1993 Jean-loup Gailly
Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual
provided the copyright notice and this permission notice are preserved on all
copies.
Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual
under the conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting
derived work is distributed under the terms of a permission notice identical
to this one.
Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into
another language, under the above conditions for modified versions, except
that this permission notice may be stated in a translation approved by the
Foundation.
ÇEVİREN¶
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Ocak 2004