İSİM¶
man - kılavuz sayfalarını biçimler ve
görüntüler
manpath - man sayfalarının aranacağı yolu
gösterir
KULLANIM¶
man [-acdfFhkKtwW] [--path] [-m sistem] [-p dizge] [-C ayar-dosyası]
[ -M dosyayolu] [-P sayfalayıcı] [-S bölüm-listesi] [bölüm]
isim ...
AÇIKLAMA¶
man kılavuz sayfalarını biçimler ve
görüntüler. Şayet
bölüm
belirtilirse, man komutu bu bölümdeki kılavuzla
ilgilenecektir.
isim genellikle, bir komut, işlev ya da
dosyanın ismi olarak kılavuz sayfasının
adıdır. Bununla birlikte, şayet
isim bir
bölü (/) işareti içeriyorsa, man komutu bunu bir
dosya belirimi gibi kabul edecektir. Böylece
man ./foo.5 ve
hatta
man /cd/foo/bar.1.gz şeklinde bile komut uygulanabilir.
Kılavuz sayfası dosyalarını
man'ın
nerede aradığı aşağıda
açıklanmıştır.
SEÇENEKLER¶
- -C ayar-dosyası
- Kullanılacak ayar dosyası belirtilir,
öntanımlı olarak /etc/man.config'dir
(man.conf(5)'a bakınız.)
- -M dosyayolu
- Man sayfalarının aranacağı dizinler
belirtilir. Dizinler `:'larla ayrılır. Boş liste
-M hiç kullanılmamış gibi işlem
görür. KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU
bölümüne bakınız.
- -P sayfalayıcı
- Kullanılacak sayfalayıcı uygulamasını
belirtmek için kullanılır. Bu seçenek MANPAGER
ortam değişkenini umursamaz. Komutun
kullanılmasından sonra PAGER değişkeni tekrar
devreye girer. Öntanımlı sayfalayıcı
olarak, man komutu /usr/bin/less -isr kullanır.
- -S bölüm-listesi
- Aranacak kılavuz bölümlerinin `:'
ayraçlı listesi belirtilir. Bu seçenek MANSECT ortam
değişkenini umursamaz.
- -a
- Öntanımlı olarak, man bulduğu ilk
kılavuz sayfasını
görüntüledikten sonra devreden
çıkacaktır. Bu seçenek ile, sadece bulunan ilk
kılavuz sayfasının değil, isimle
eşleşen bütün sayfaların
gösterilmesi sağlanır.
- -c
- Bir güncel cat sayfası mevcut olsa bile man
sayfasını tekrar biçimler. Bu seçenek sadece,
cat sayfasının farklı bir ekran
genişliği için derlenmiş olduğu ya da
evvelce biçimlenmiş dosyanın bozulması halinde
kullanılırsa anlamlıdır.
- -d
- Man sayfasını görüntülemez, sadece hata
ayıklama bilgileri basar.
- -D
- Yukarıdaki seçenekten farklı olarak man
sayfasını görüntülediği gibi
hata ayıklama bilgilerini de basar.
- -f
- whatis ile aynıdır.
- -F, --preformat
- Sadece biçimler, göstermez.
- -h
- Tek satırlık bir yardım iletisi basar ve
çıkar.
- -k
- apropos ile aynıdır.
- -K
- Bütün man sayfaları içinde, belirtilen dizgeyi
arar. UYARI: Bu işlem, muhtemelen, çok yavaş
olacaktır. Bir bölüm belirtmek daha uygundur (sadece
bir fikir vermesi açısından: 500 man
sayfasının aranması bir dakika sürer)
- -m sistem
- İsmi belirtilen sistem üzerinde aranacak, başka bir
man sayfaları kümesi tanımlar.
- -p dizge
- nroff veya troff'dan önce
çalıştırılacak önişlemci
dizilimini belirtmek için kullanılır. Her kurulum
bütün önişlemcilere sahip değildir.
Bazı önişlemciler ve bunları belirten harfler
şunlardır: eqn (e), grap (g), pic (p), tbl (t), vgrind
(v),refer (r). Bu seçenek MANROFFSEQ ortam
değişkenini yok sayacaktır.
- -t
- Kılavuz sayfasını standart
çıktıya akterırken biçimlemek
için /usr/bin/groff -Tps -mandoc kullanır.
/usr/bin/groff -Tps -mandoc'dan
çıktısının basılmadan
önce bazı filtrelerden geçirilmesi gerekebilir.
- -w, --path
- Aslında man sayfalarını
görüntülemez, sadece biçemlenecek veya
görüntülenecek dosyaların bulunduğu
yerleri bildirir. Herhangi bir argüman belirtilmemişse, man
komutu tarafından man sayfalarını bulmak için
aranan dizinlerin listesini standart çıktıdan
görüntüler. Şayet manpath, man'e bir
bağ ise, bu durumda "tr-manpath" ile "tr-man
--path" eşdeğerdir.
- -W
- -w gibidir, fakat her satıra tek bir dosya ismi basar ve herhangi
bir ek bilgi vermez. man -aW man | xargs ls -l benzeri kabuk
komutlarında oldukça faydalıdır.
CAT SAYFALARI¶
Tekrar ihtiyaç duyulduğunda man sayfalarının
biçimlenme zamanını kazanmak için, man komutu
biçimlenmiş man sayfalarını kaydetmek
isteyecektir. Geleneksel olarak DİZİN/manX içindeki
sayfaların biçimlenmiş halleri, DİZİN/catX
içinde tutulur. Fakat, man dizini ile cat dizini arasındaki
diğer eşleşmeler
/etc/man.config içinde
belirtilebilir. Gerekli cat dizini yoksa, hiçbir cat sayfası
kaydedilmeyecektir. Satır uzunluğu 80 karakterden farklı
biçimlenmiş hiçbir cat sayfası kaydedilmez.
man.conf dosyası NOCACHE içeriyorsa hiçbir cat
dosyası kaydedilmez.
bir man kullanıcısına,
man suid yapmak
mümkündür. Böylece, bir cat dizininin sahibi man
kullanıcısı ve izinler 755 (sadece man tarafından
yazılabilir) ve cat dosyalarının sahibi man
kullanıcısı ve izinleri 644 veya 444 (sadece man
kullanıcısı tarafından yazılabilir veya
hiç kimse yazamaz) iken, herhangi bir normal kullanıcı
cat sayfalarını değiştiremez veya bu dizine
başka dosyalar koyamaz. Şayet man, suid olarak
tanımlanmamışsa, bütün
kullanıcıların cat sayfalarını buraya
bırakmasını istersek, cat dizininin izinleri 777
olmalıdır.
-c seçeneği, bir cat sayfası var olsa bile,
sayfanın tekrar biçimlenmesini sağlar.
KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU¶
man komutu kılavuz sayfalarını bulmak için,
verilen seçeneklere, ortam değişkenlerine,
/etc/man.config ayar dosyasına ve bazı yerleşik ve
geleneksel yapılara dayanan oldukça karışık
bir yöntem kullanır.
İlk olarak,
isim argümanı bölü (/)
karakterini içeriyorsa, man komutu bunu dosyanın kendi belirtimi
olarak kabul eder ve arama yapılmaz.
isim argümanı bölü (/) karakterini
içermediği normal durumlarda, aranan kılavuz
sayfası ile alakalı olabilecek bir dosyayı bulmak
için çeşitli dizinleri araştırır.
Şayet
-M dosyayolu seçeneğini belirtirseniz,
dosyayolu `:' ayraçlı dizin listesindeki dizinler man
komutunun arayacağı dizinlerdir.
Şayet
-M belirtilmemiş ama
MANPATH ortam
değişkeni belirtilmiş ise, bu değişkenin
değerindeki dizin listesi man komutunun arayacağı
dizinlerdir.
Şayet
-M veya
MANPATH ile dizin listesi
açıkça belirtilmemiş ise,
man komutu
/etc/man.config ayar dosyasında tanımlanmış
olan kendi dizin listesini esas alır. Ayar dosyasındaki
MANPATH deyimleri, aramada kullanılacak ek dizinleri
tanımlar.
Bununla birlikte,
MANPATH_MAP deyimleri sizin arama
yollarınıza eklenir, tabii ki bu sizin komut arama yolunuza
bağlıdır (mesela: sizin
PATH ortam
değişkeninize). Komut arama yolunda olabilecek her bir dizin
için, kılavuz sayfaları arama yoluna eklenebilecek bir
dizin
MANPATH_MAP deyimi içinde tanımlanır.
man komutu
PATH değişkenine bakar ve uygun
dizinleri kılavuz sayfaları arama yoluna ekler. Böylece,
MANPATH_MAP'in tam olarak kullanımında,
man xyz
komutu ile
xyz komutunu verdiğinizde
çalışacak uygulamanın kılavuz
sayfasını elde edersiniz.
Ek olarak, komut arama yolundaki (bundan sonra `komut dizini' olarak
anılacaktır)
MANPATH_MAP ifadesine sahip olmayan herbir
dizin için,
man komutu, man dizinini, komut dizini
altında veya komut dizininin üst dizininin altdizinlerinde arar.
/etc/man.config içerisine
NOAUTOPATH deyimini ekleyerek bu
yakınlık aramasını iptal edebilirsiniz.
Yukarıda tarif edilen arama yolu içerisindeki her bir dizinde,
man komutu, bölüm olarak isteğe
bağlı bir numara ve olası bir
sıkıştırma sonekiyle
konu.bölüm isimli dosyayı arar. Şayet
böyle bir dosya bulamaz ise,
N kılavuz
bölüm numarası olmak üzere
manN veya
catN adlı altdizinlere bakar. Şayet dosya
cat N altdizininde bulunursa,
man bu dosyası
biçimlenmiş kılavuz sayfaları dosyası (cat
sayfaları) olarak kabul eder. Aksi durumda,
man bu
sayfaların biçimlenmediği varsayar. Her ikisi durumda da
dosya bilinen bir sıkıştırma biçimine sahip
sonek taşıyorsa (örneğin;
.gz),
man
bu dosyanın gzipli olduğunu kabul eder.
Belirli bir konu için,
man komutunun bir kılavuz
sayfasını nerede bulacağını (veya bulup
bulamayacağını) görmek için
--path
(
-w) seçeneğini kullanın.
ORTAM DEĞİŞKENLERݶ
- MANPATH
- Şayet MANPATH belirtilmiş ise, man komutu
burada belirtilen yolu kılavuz sayfalarını aramak
için kullanacağı yol olarak kabul eder ve otomatik
arama yolu ile ayar dosyasındaki ayarlar yok sayılır,
ama -M seçeneği MANPATH ile belirtilen yolun
da yok sayılmasını sağlar. KILAVUZ
SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne
bakınız.
- MANPL
- Şayet MANPL belirtilmiş ise,
görüntülenecek sayfa uzunluğunu belirlemek
için bu değişkeninin değeri
kullanılır. Aksi halde, bütün man
sayfası tek (ve muhtemelen uzun) bir sayfa halinde
görüntülenir.
- MANROFFSEQ
- Şayet MANROFFSEQ belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri, nroff veya troff
çalıştırılmadan önce
çalıştırılacak
önişlemcileri belirlemek için
kullanılır. Öntanımlı olarak, sayfalar
nroff'tan önce tbl önişlemcisinden
geçirilirler.
- MANSECT
- Şayet MANSECT belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri hangi kılavuz
bölümünün
araştırılacağını belirlemek
için kullanılır.
- MANWIDTH
- Şayet MANWIDTH belirtilmiş ise, bu
değişkenin değeri kılavuz
sayfasının ne genişlkte
görüntüleneceğini belirtmek için
kullanılır. Belirtilmemişse sayfa tam ekran
genişliğinde görüntülenir.
- MANPAGER
- Şayet MANPAGER belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri kılavuz
sayfasını görüntüleyecek
programın adını tayin etmek için
kullanılır. Belirtilmemişse, PAGER
kullanılır. Eğer hiçbir değer yok ise,
/usr/bin/less -isr kullanılır.
- LANG
- Şayet LANG belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri, man komutunun
kılavuz sayfası için ilk bakacağı
altdizini belirtir. Böylece, `LANG=dk man1 foo' komutu,
man'in, foo kılavuz sayfaları için ilk olarak
.../dk/man1/foo.1, eğer bu dosya bulunamazsa, .../man1/foo.1
dosyasına bakmasını sağlar. Buradaki `
...' arama yolunda tanımlı bir dizindir.
- NLSPATH, LC_MESSAGES, LANG
- NLSPATH ve LC_MESSAGES çevre
değişkenleri (veya ikincisinin olmadığı
durumlarda LANG değişkeni) mesaj kataloğunu
konumlamada rol oynar. (İngilizce sayfalar derlenmiştir ve
İngilizce için kataloğa gerek yoktur.) Ayrıca
man tarafından çağrılan col(1)
gibi uygulamaların LC_CTYPE'ı
kullandığını unutmayın.
- PATH
- PATH, kılavuz sayfaları dosyaları için
arama yolunu tayin etmeye yardımcı olur. KILAVUZ
SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne
bakınız
- SYSTEM
- Öntanımlı olarak gelen bir sonraki sistem ismini
almak için kullanılır ( -m
seçeneği ile birlikte kullanmak için).
İLGİLİ BELGELER¶
apropos(1),
whatis(1),
less(1),
groff(1),
man.config(5).
YAZILIM HATALARI¶
-t seçeneği sadece troff benzeri bir uygulama
yüklü ise çalışır.
İPUÇLARI¶
.emacs dosyanıza
(global-set-key [(f1)] (lambda () (interactive) (manual-entry (current-word))))
satırını eklerseniz, F1'e
bastığınız zaman imlecin üzerinde
bulunduğu kütüphane
çağrısının man sayfası
açılır.
Bir man sayfasını düz metin halinde,
tersbölüler ve altçizgiler olmadan, görmek
isterseniz
# man foo | col -b > foo.mantxt
komutunu vermeyi deneyin.
ÇEVİREN¶
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>,
Kasım 2003